هیچ محصولی وجود ندارد
مجوز ها
سایت های مفید
شاخهها
شاخه های بلاگ خبری
برچسب ها
علف های هرز و مشکلات آنها
علف های هرز و مشکلات آنها
تعاریف علف هاي هرز :
- طبق يك تعريف ساده ، علف هرز يك گياه نابجا مي باشد يعني در جايي مي رويد كه حضورش نامطلوب مي باشد .
- علف هرز گياهي است خود رو كه به طور ناخواسته در مزارع و باغ ها مي رويد كه كميت و كيفيت و در نتيجه ارزش اقتصادي محصول زراعي را به شدت پايين مي آورد و ضمن اختلال در عمليات زراعي هزينه هاي توليد را افزايش مي دهد .
- علف هرز گياهي است كه در جايي كه روييد حضورش بيش از فايده است . گفته مي شود گندم در مزرعه جو علف هرز است يعني با وجودي كه گندم دارد چون به طور خودرو روئيده است و هدف كشت نبوده است ، علف هرز محسوب مي شود .
از گياهان علف هرز كه در يك مزرعه مي رويد مثل پنيرك و گل قاصد هميشه علف هرز محسوب مي شود ولي بعضي را هميشه علف هرز نمي ناميم . اين كه گياهي علف هرز شناخته مي شود يا نه، به مشكلاتي كه توليد مي كند بستگي دارد .
صفات مشخص علف هاي هرز :
يك گياه هرز علاوه بر ناخواسته بودن مشخصه هاي ديگري هم دارد مانند :
- دارا بودن قدرت توليد توليد بذر زياد و در نتيجه توليد جمعيت هاي بذر
- داشتن قدرت فراوان براي تثبيت سريع جمعيت خود در زمين
- توانايي حفظ قوه ي ناميه بذرهاي دفن شده براي مدت طولاني
- سازگاري وسيع براي انتشار در شرايط گوناگون
- دارا بودن اندام هاي رويشي تكثير شونده
- توانايي اشغال سريع اراضي آماده شده براي كشت و كار
زيان علف هاي هرز در مزارع كشاورزي :
- مصرف آب : علف هاي هرز مقدار قابل توجهي آب را كه بايد به مصرف گياهان زراعي برسد خود مصرف مي كنند . وجود علف هاي هرز در كف و كنار جوي ها كند شدن حركت آب و درنتيجه نفوذ بيشتر آب در زمين و خارج ميشود.
- مصرف مواد غذايي : علف هاي هرز براي جذب مواد غذايي خاك قابليت زيادي دارند . قدرت جذب اغلب آن ها قوي تر از گياهان زراعي است مثلا خردل وحشي ، نيتروژن و فسفر را چهار برابر گندم در ساختمان بدن خود ذخيره مي كنند .سايه افكني : نور خورشيد انرژي حياتي براي فتوسنتز و ساختمان غذايي گياهان است . علف هاي هرز بيشتر از گياهان زراعي رشد كرده و شاخ و برگ بيشتري توليد مي كنند.
- ترشح مواد مسموم كننده در خاك : ; ريشه ي گياهان هرز معمولا مواد خاصي را ترشح مي كنند كه به صورت سم بسيار قوي عمل كرده و رشد گياهان را محدود يا متوقف مي كند . مانند: مرغ، دم روباهي و قياق ، ; اويار سلام ، كاهوي وحشي اشاره كرد كه به اين پديده آللوپاتي مي گويند . علف هاي هرز به اين وسيله شرايط محيطي را به نفع رشد خود تغيير داده و باعث كاهش كمي و كيفي محصول مي گردند . امروزه آللوپاتي به هر گونه پاسخ مثبت و يا منفي گياه نسبت به مواد شيميايي توليد شده توسط گياه ديگرتعريف مي شود . روشهاي مختلفي براي ورود مواد آلل شيميايي به محيط وجود دارد . ترشح از ريشه ي زنده ، آبشويي از روي برگ ها ، ساقه ها و ميوه ها ، آزاد شدن گاز هاي سمي به اتمسفر و همچنين مواد شيميايي ممكن است از طريق آبشويي و يا بافت هاي ريشه وارد خاك شوند .
- ايجاد هزينه براي مبارزه
- كاهش ارزش محصول زراعي : يكي از پارامترهاي تعيين كننده ي قيمت مواد كشاورزي ، مقدار مواد خارجي مخلوط با محصول اصلي است . هر چه مقدار اين مواد بيشتر باشد ارزش محصول كمتر است . سير وحشي بوي شديدي در گندم ايجاد و آن را بد طعم مي كند به طوري كه ارزش غذايي را براي آرد كردن از دست مي دهد .. بذر برخي علف هاي هرز را نمي توان از بذر محصولات زراعي جدا كرد. مثلا جدا كردن بذر پيچك از بذر غلات يا جدا كردن بذر سس از بذر يونجه تقريبا غير ممكن است .
- كاهش كيفيت و خراب شدن محصولات دامي : ; بعضي از علف هاي هرز تاثير نامطلوبي روي بو، ; مزه يا طعم محصولات دامي دارند مانند آليسوم ، نياله ، خردل وحشي ، بومادران ، كاسني ، بابونه ، درمنه و بعضي ديگر كه ريشك ، دندانه يا قلاب دارند مثل توق ارزش پشم گوسفندان را پايين مي آورد.
- زيان هاي بهداشتي براي انسان و دام : حساسيت به دانه ي گرده يكي از نمونه هاي نامطلوب انسان و گياه است مانند درمنه كبير. گاهي مقدار بذر هاي علف هاي هرز سمي در مواد خوراكي به حدي افزايش مي يابد كه انسان را مسموم مي كند . محصول فله در اغلب نقاط ايران با بذر تلخه ، چچم ، ; سياه دانه و ... آلوده است.
- نامرغوب شدن بذرها : ; بذر گياه زراعي كه براي كشت انتخاب مي گردد بايد عاري از علف هاي هرز باشد .
- مزاحمت در برداشت محصول و افزايش هزينه
- ميزباني آفات و بيماري هاي گياهي : ; ويروس موزائيك فيارد ، اسپورهاي زنگ سياه گندم، ; زمستان را روي علف هاي هرز آگروستيس ( چمن اروپايي ) ; وجو دم موشي مي گذراند . بعضي از زنجره ها روي علف هاي هرز تاج خروس پناه مي گيرند . زنگ زرد غلات نيز زمستان را روي زرشك و گندميان وحشي مي گذراند .
- ايجاد خوابيدگي در غلات : ; خوابيدگي در غلات بيشتر تحت تاثير عوامل ژنتيكي است اما به علت كم شدن نور و همچنين وجود برخي علف هاي هرز پيچنده خوابيدگي يا ورس ممكن است ايجاد شود .
- افزايش خطر سرما زدگي در باغ ها در مناطق سردسير : وجود علف هاي هرز در سطح باغ كه مانع از رسيدن نور خورشيد به زمين مي شود و خاك زير آن ها همچنان سرد باقي مي ماند، باعث صدمه ديدن درختان مي شود .
- ايجاد مخفي گاه در باغ ها
- كم شدن ارزش زمين
گياهان تغيير يافته ژنتيكي علفهاي هرز را تقويت مي كنند:
دانشمندان آمريكايي دريافته اند كه علفهاي هرز در نتيجه تلاقي با گياهان تغيير يافته ژنتيكي قويتر و مقاومتر شده اند. همزمان, يك تيم تحقيقاتي در فرانسه نشان داده اند كه علفهاي هرز به راحتي با گرده چغندر تغيير يافته ژنتيكي بارور ميشوند.
اين يافته ها نشان ميدهد كه توجه به صفاتي كه ممكن است اين گياهان به طور ناخواسته به طبيعت انتقال دهند تا چه حد مهم است.
"جرمي سويت" از انجمن ملي گياهشناسي كشاورزي انگلستان بر لزوم بهره گيري از راهكارهاي جلوگيري از انتشار ژن تاكيد ميكند: "اگر شما نگران ژنهايي هستيد كه گونه هاي وحشي را تغيير ميدهند, بهترين راه حل توقف توليد گياهان تغيير يافته ژنتيكي است."
"آليسون سنو" از دانشگاه ايالتي اوهايو نشان داد كه آفتابگردان وحشي (يك علف هرز رايج در ايالات متحده) در تلاقي با آفتابگردان مقاوم به آفت, 50% بيشتر بذر توليد ميكند. او نتايج را "غافلگير كننده" توصيف ميكند.
خويشاوندان وحشي
در عين حال "سنو" در مورد بزرگ جلوه دادن قضيه هشدار ميدهد. او ميگويد "اين بدان معني نيست كه گياهان تغيير يافته ژنتيكي خطرناكند. من بر اين باورم كه ما تنها بايد توجه داشته باشيم كه اين ژنها براي علفهاي هرز هم مفيدند و بايد مراقب آنها بود"
"دويل كار" سخنگوي Pioneer Hi-Bred نيز خاطر نشان ميكند كه برخي گياهان تغيير يافته ژنتيكي نظير سويا و ذرت هيچ خويشاوند وحشي در ايالات متحده ندارند. در مورد كلزاي تغيير يافته ژنتيكي هم تنها گرده افشاني بين گونه هاي طبيعي مشاهده شده است. او اضافه ميكند: "اين امر هم به ژن و هم به گياه بستگي دارد. البته شما حق داريد كه بپرسيد در صورت وقوع تلاقي تفسير شما چه خواهد بود"
گسترش ژنها
موسسات زيادي در زمينه توليد چغندر تغيير يافته ژنتيكي فعاليت ميكنند. يافته هاي "هنك فون ديك" از دانشگاه لي فرانسه بيانگر اين است كه شباهت بين گونه هاي مختلف چغندر دست كم گرفته شده. او در مقاله اخير خود آورده: "ما بين تمام گونه ها تبادل ژني مشاهده كرديم."
"فون ديك" معتقد است راه حلهايي نظير دوبرابر كردن ژنهاي چغندر تغيير يافته ژنتيكي هرچند تبادل ژن را محدود ميكند, اما آن را به طور كامل متوقف نميكند. او اين امر را "تقريبا اجتناب ناپذير" ميخواند.
ميزان خسارت اقتصادي علف هاي هرز :
طبق ; آزمايش ها و برآوردهاي انجام شده ، خسارت علف هاي هرز در مزارع غلات ايران به طور متوسط ساليانه 25% و در ساير زراعت ها به مراتب بيشتر از مزارع غلات است .
فوائد علف هاي هرز:
در زمين هايي كه در معرض خطر آبشويي و فرسايش بادي قرار دارند وقتي در آن ها زراعت نمي شود علف هاي هرز تا حدي خسارت ناشي از فرسايش و آبشويي را كاهش داده و با پوشاندن خاك از آن محافظت مي كنند . علف هاي هرز براي پرندگان و جانوران وحشي ، غذا و پناهگاه هستند . در صورت نبودن علوفه يا مرتع مناسب ، علف هاي هرز خوش خوراك مي توانند براي تغذيه دام ها مورد استفاده قرار گيرند . بعضي از علف هاي هرز در تغذيه انسان بكار مي روند مانند بارهنگ ، خاكشير قدومه و ... ، بعضي ارزش دارويي و تعدادي نيز براي تزيينات كاربرد دارند .
طبقه بندي علف هاي هرز :
1- طبقه بندي بر حسب طول دوره زندگي :
دوره زندگي يك گياه با جوانه زدن شروع مي شود و با توليد مثل پايان مي پذيرد بر اين اساس مي توان گياهان را به سه گروه كلي يكساله ، دو ساله و چند ساله تقسيم كرد .
الف ) علف هاي هرز يكساله : علف هاي هرزي كه در مدت يكسال و يا كمتر از آن رشد خود را تكميل كرده ، توليد مثل نموده و مي ميرند . حضور اين علف ها در مزارع بسيار بارز و مشكل عمده ي غالب مزارع كشت شده مي باشند ، زيرا تعداد آن ها بسيار زياد بوده و توانايي توليد مثل در بين گياهان زراعي يكساله را دارند .
اين علف هاي هرز تنها بوسيله بذر تكثير مي شوند و دانه هاي بسيار زيادي توليد مي كنند . علف هاي هرز يكساله به دو دسته تابستانه و زمستانه تقسيم مي شوند . اكثر يكساله هاي تابستانه در اوايل بهار جوانه زده ، بطور فعال در طول بهار رشد كرده و توليد دانه نموده و در اواخر تابستان يا اوايل پاييز مي ميرند . دانه هاي آن ها تا بهار سال بعد به حالت خفته در خاك باقي مي ماند . اكثر علف هاي هرز يكساله تابستانه مي باشند مانند تاج خروس ، سلمك ، خرفه ، توق ، علف شور ، سوروف ، علف هفت بند ، شلغم وحشي ، خارخسك ، ; ارزن وحشي و ... . يكساله هاي زمستانه ممكن است قبل از زمستان جوانه بزنند ولي روند رشد آنها بسيار كند است تا آنكه در اواخر زمستان يا اوايل بهار با افزايش دما سرعت رشد آن ها تشديد مي گردد . اين گياهان قسمت اعظم رشد خود را در بهار انجام داده و در اوايل تابستان پس از توليد دانه هاي جديد از بين مي روند . دانه هاي آنها بقيه تابستان را به حالت خفته در خاك گذرانده و در زمستان سال بعد جوانه مي زنند . گياهاني مانند قدومه كوهي ، جو ميش ، خاكشير تلخ ، كيسه كشيش ، گندمك و گاو چاق كن از اين زمره اند.
ب) علف هاي هرز دو ساله : ; اين علف ها چرخه زندگي خود را در دو سال كامل مي كنند . يعني در سال اول فقط داراي رشد رويشي مي باشند كه بر گ ها به صورت رزت ظاهر شده و در سال دوم پس از سپري كردن سرماي زمستانه رشد زايشي را آغاز كرده و داراي يك ساقه گلدار شده و دانه توليد مي نمايند . بعد از توليد دانه گياه مي ميرد . اين گياهان در هنگام بلوغ گياهان نسبتا بزرگي بوده و داراي ريشه هاي ضخيم و گوشتي مي باشند . اصولا گروه بزرگي از گياهان نمي باشند و عموما مشكلاتي را در چراگاه ها و كشتزارها بوجود مي آورند مانند شنگ ، گل ماور ، گشنز وحشي ، خانواده چتريان و اسفنجيان .
ج) علف هاي هرز چند ساله : گياهاني كه بيش از دو يا سه سال زندگي مي كنند و با آنكه هر سال يك دوره حياتي را طي مي كنند پس از توليد مثل از بين نرفته و سال هاي متمادي به زندگي ادامه مي دهند . اين گياهان هم با بذر تكثير مي شوند و هم با اندام هايي مثل ريزوم ، استولن ، غده و پياز . هر سال بخش فوقاني يا اندام هاي هوايي اين دسته از گياهان از بين رفته و در بهار سال بعد رشد جديد آن از بخش زير زميني گياه شروع مي شود و چون ريشه هاي قوي دارند، ريشه كن كردن آنها اغلب مشكل است . نمونه هاي از اين گونه علف هاي هرز از اين قرارند : شيرين بيان ، پيچك ، ; ترشك ، گل قاصد ، قياق ، فرفيون ، ; مرغ ، يونجه باغي ، بارهنگ و ... .
علف هاي هرز چند ساله خود به دسته هاي كوچكتري مثل ; علف هاي هرز چند ساله ساده ، خزنده ، پياز دار ، غده دار و ... تقسيم ميشوند . علف هاي هرز چند ساله ساده غالبا توسط بذر تكثير مي شوند . مثل گل قاصد ، بارهنگ ، ترشك و كاسني .
علف هاي هرز چند ساله خزنده علاوه بر بذر با اندام هاي رويشي مثل ساقه رونده و ريزوم نيز تكثير مي يابند . مرغ با داشتن استولن و ريزوم از گروه پاياي گياهان مي باشد .
گياهان هرز غده دار بوسيله غده و در واقع ريزوم هاي تغيير شكل يافته با محيط سازش يافته و تكثير
مي شوند مانند اويار سلام .
گياهان هرز پياز دار بوسيله پياز يا برگ تغيير شكل يافته زياد مي شوند مانند سير وحشي . اين گياهان با همين اندام ها زمستان گذراني مي كنند .
كنترل گياهان هرز دائمي نسبت به علف هاي هرز يكساله و دو ساله احتياج به هزينه زيادتري دارد .
بايد توجه داشت كه نزديك به 46 % گياهان هرز يكساله ، 9% ; دو ساله و 45% چند ساله هستند . تعداد بذر توليد شده در علف هاي هرز چند ساله كمتر و در دو ساله ها از همه بيشتر است .
2- طبقه بندي بر حسب نوع زندگي :
منظور از نوع زندگي هر فرد نحوه بدست آوردن غذا و ادامه زندگي آن است ؛ بر اين اساس علف هاي هرز به سه دسته زير تقسيم مي شوند :
الف ) علف هاي هرز كامل : ; شامل علف هايي هستند كه به تنهايي غذاي مورد نياز خود را از زمين و هوا بدست مي آورند .
ب) علف هاي هرز نيمه طفيلي ( همي پارازيت "Hemi parasite" ) : گياهاني هستند كه هم با اندام هاي خود مقداري از مواد غذايي را از زمين و هوا بدست مي آورند و هم مانند يك گياه طفيلي از غذاي گياه ميزبان استفاده مي كنند . مثل گياهان خانواده لورانتاسه كه معروف ترين آنها در كشور ما (دارواش ) است كه روي درختان بزرگ زندگي مي كند .
ج) علف هاي هرز طفيلي " Parasite " : ; اين گياهان زندگي انگلي دارند و نمي توانند غذاي خود را بسازند و براي بقا ناگزيرند از ميزبان استفاده كنند . گياهان سس و گل جاليز از اين گونه اند . سس انگل ساقه و گل جاليز انگل ريشه اند .
3- طبقه بندي بر حسب مورفولوژي :
اين طبقه بندي به دو دسته تقسيم ميشود :
الف ) ; دو لپه اي ها يا پهن برگ ها : ; جوانه ي اين گونه علف هاي هرز دو لپه يا دو برگ بذري توليد مي كنند . برگ اين گياهان داراي رگبرگ هاي منشعب است و تعداد گلبرگ ها 4 و 5 و يا مضربي از آنهاست . از نمونه اين گونه علف هاي هرز مي توان به بارهنگ كاردي ، خرفه ، ترشك ، تاتوره ، تاج خروس ، كيسه كشيش ، آلاله ، سلمك و شلغم وحشي اشاره كرد .
ب) تك لپه اي ها يا باريك برگ ها : اين گونه علف هاي هرز در هنگام جوانه زدن يك لپه توليد مي كنند و برگ هايي با رگبرگ هاي موازي دارند . تعداد قطعات گل در آنها سه يا مضربي از سه است مثل يولاف وحشي ، ; مرغ و اويار سلام .
منبع: www.iranweed.blogfa.com
