هیچ محصولی وجود ندارد
نمایش بزرگتر
دانلود آموزش آفات، بیماری ها و تغذیه گندم مرجع جامع تمامی مسائل تغذیه ای و گیاه پزشکی زراعت گندم
دانلود آموزش آفات، بیماری ها و تغذیه گندم مرجع جامع تمامی مسائل تغذیه ای و گیاه پزشکی زراعت گندم
خسارت ناشی از آفات، بیماریها و علف های هرز در كشور ما حدود 30-35 درصد برآورد گردیده است كه 10-12 درصد آن به حشرات زیان آور اختصاص دارد. بدین معنی كه با مدیریت كنترل این عوامل، می توان 10-12 درصد عملكرد واقعی گندم را افزایش داد.
اطلاعات بیشتر
افات مهم گندم و مدیریت کنترل
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
گندم عمده ترین محصول زراعی كشور است. سطح زیر كشت گندم آبی و دیم كشور در سال 1380 به ترتیب27/2 و51/3 میلیون هكتار و متوسط عملكرد آن در شرایط آبی و دیم به ترتیب 3 و 7/0 تن در هكتار بوده است. نرخ خودكفایی گندم در سال های مختلف بین 60-80 درصد نوسان داشته است. در صورتی كه متوسط عملكرد در شرایط آبی و دیم به ترتیب تا سطح 8/4 و16/1 تن در هكتار افزایش یابد، خودكفایی در تولید این محصول تحقق خواهد یافت(كشاورز و همكاران، 1380).
مهم ترین عوامل تآثیرگذار در كاهش عملكرد گندم كشور به شرح زیر می باشند(آهون منش،1371):
× × پایین بودن آگاهی و دانش علمی و عملی كشاورزان
× × نارسایی در تآمین و توزیع به موقع نهاده های كشاورزی(بذر، كود، سم و …)
× × بالا بودن میزان ضایعات در مراحل مختلف تولید
× × محدود بودن منابع آب و یا عدم وجود نظام صحیح آبیاری در اغلب مناطق كشور
× × خسارت آفات، بیماریهای گیاهی، علف های هرز و عدم مدیریت صحیح كنترل آنها
× × عدم مصرف صحیح و بهینة كودهای شیمیایی و یا كمبود و عدم توزیع به موقع آنها
× × كاربرد غیر اصولی و نامنظم ماشین آلات و ادوات كشاورزی
× × عدم توسعة مكانیزاسیون كشاورزی در بسیاری از نظام های بهره برداری
× × كمبود وسایل، ابزار و اعتبار در زمینه های مختلف تحقیق، ترویج و آموزش كشاورزی
× × كمبود سرمایه گزاری در تولید محصولات كشاورزی
× × نارسایی سیاست ها و برنامه های كشور برای تولید محصولات كشاورزی
آفات گندم و اهمیت اقتصادی آنها:
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
در اكوسیستم های زراعی كشور كه گندم و جو بستر زیست را تشكیل می دهند، عوامل زنده و غیر زنده ای در تولید محصول تآثیرگذار هستند كه انسان برای بدست آوردن محصول بیشتر مدام آنها را تغییر می دهد. شناخت این عوامل و روابط متقابل بین آنها در حفظ تعادل كمی و كیفی گونه های تشكیل دهندة یك اكوسیستم اهمیت بسیار زیادی دارد. در ایران بیش از 70 گونه حشرة گیاه خوار شناسایی شده اند كه به عنوان مصرف كنندگان اولیه از گندم و جو تغذیه می كنند. این حشرات گیاه خوار، خود مورد تغذیه حشره خواران (حشرات انگل، انگل های بالقوه و شكارگران) كه مصرف كنندگان ثانویة هستند، قرار می گیرند. اتلاق واژة آفت به گونه هایی كه زیان اقتصادی ندارند جایز نیست و تلاش برای حذف این گونه ها، نابودی دشمنان طبیعی آنها، طغیان احتمالی آفات بالقوه و كاهش تنوع زیستی در اكوسیستم های زراعی را به همراه خواهد داشت.
گسترش و طغیان سن گندم در اثر تخریب مراتع به عنوان زیستگاه های دائمی این حشره و تبدیل آنها به اراضی دیم كم بازده و فراهم آوردن بستر زیست مناسب تر برای تغذیه و تولید مثل آن، مثال خوبی برای نشان دادن چگونگی ایجاد یك آفت در اثر تغییر اكوسیستم توسط انسان است.
محدود بودن دامنة میزبانی آفات غلات و مكان زمســـتان گذرانی تعداد زیادی از آنها كه در خاك و بقــایای محصول صورت می گیرد، موجب می شود كه جمعیت اكثر این آفات، با تناوب زراعی و انجام عملیات زراعی پس از برداشت، به مقدار قابل توجهی كاهش یابند. علیرغم این مسئله، حدود 15 گونه از حشرات زیان آور گندم و جو را می توان نام برد كه به عنوان آفات درجة اول و دوم، زیان اقتصادی قابل توجهی به این محصولات وارد می كنند.
خسارت ناشی از آفات، بیماریها و علف های هرز در كشور ما حدود 30-35 درصد برآورد گردیده است كه 10-12 درصد آن به حشرات زیان آور اختصاص دارد. بدین معنی كه با مدیریت كنترل این عوامل، می توان 10-12 درصد عملكرد واقعی گندم را افزایش داد و آن را به حداكثر عملكرد قابل دسترس كه در شرایط دیم و آبی به ترتیب 4 و 14 تن در هكتار ذكر شده است، نزدیك تر ساخت.
راهكارهای توصیه شده برای مدیریت منطقی كنترل آفات در مزارع گندم و جو كشور، مبتنی بر استفاده از روش های غیر شیمیایی است. كنترل شیمیایی سن گندم به عنوان مهم ترین حشرة زیان آور مزارع گندم و جو كشور كه به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد، از این قاعده مستثنی است. طبق استنتاجی از گزارش عملكرد فعالیت های سازمان حفظ نباتات در سال 1378، سالانه در سطحی معادل 22-25 درصد كل اراضی گندم كشور، برای كنترل حشرات زیان آور مبارزة شیمیایی صورت می گیرد(1200000 هكتار برای كنترل سن گندم و حدود 75000 هكتار برای كنترل سایر حشرات زیان آورگندم). میانگین مصرف آفت كش ها در این محصول حدود
4/0- 5/0 كیلوگرم در هكتار است كه2/0-25/0 كیلوگرم آن به حشره كش ها اختصاص دارد و این میزان در مقایسه با میانگین مصرف آفت كش ها در درختان میوه(5/9 لیتر درهكتار)، برنج (7/18 لیتر در هكتار)، پنبه(9 لیتر در هكتار) و چغندر قند(1/8 لیتر در هكتار) مقدار قابل توجهی نیست(سازمان حفظ نباتات، 1378).
علیرغم این مسئله سیاست جاری وزارت جهاد كشاورزی و دیگر سیاست گزاران تولید گندم كشور، رسیدن به كشاورزی پایدار(تولید بهینه و مستمر محصولات كشاورزی با حفظ و یا حداقل زیان وارده به محیط زیست) است وخودكفایی در تولید گندم و كاهش ســطوح مبارزة شــیمــیایی با آفات گندم، از مهم ترین برنامه های بخش كشاورزی و زیر بخش های تابع آن( سازمان حفظ نباتات و موسسة تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی) می باشد.
در این مجموعه نكات مهم و كلیدی در رابطه با مناطق انتشار، خسارت، زیست شناسی و مدیریت كنترل آفات مهم گندم و جو كشور، به اختصار بیان شده است و تصاویری در رابطه مهم ترین آفات گندم و جو ارایه شده است. برای كسب اطلاعات بیشتر و جزئیات دقیق تری در خصوص این آفات می توان به منابع و مراجع علمی مورد استفاده در این نوشته، مراجعه كرد.
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
راست بالان زیان آور گندم
تا كنون چندین گونه ملخ كه میزبان آنها گندم ذكرگردیده است، جمع آوری و شناسایی شده اند. در بین این ملخ ها گونه های زیرحائز اهمیت می باشند:
ملخ مراكشی Dociostaurus maroccanus (Thunb.) (Acrididae, Orthoptera)
مناطق زیست این ملخ در ایران، دامنه های كوه های البرز و زاكرس در شمال غربی ، شمال شرقی، غرب، جنوب و جنوب غربی كشور می باشد و در مناطق مركزی ایران بندرت دیده می شود. گیاهان زراعی مختلف خصوصآ غلات به عنوان میزبان آن ذكر شده است و بیشتر از سایر ملخ های بومی ایران كه میزبان آنها گندم و جو ذكر شده است، خسارت زا است(غزوی، 1379).
این ملخ در خاك های رسی سفت و عاری از پوشش گیاهی تخم ریزی می كند و قسمتی از تابستان، پائیز و زمستان (حدود 9 ماه از سال) را به صورت تخم سپری می كند و یك نسل در سال دارد. خاك نرم و پوشش گیاهی انبوه از تخم گذاری، افزایش جمعیت و تبدیل حالت انفرادی به گله ای آن جلوگیری می كند(غزوی، 1379). در بعضی از سال ها جمعیت های قابل توجهی از این ملخ در كانون های دائمی آن مشاهده می شود اما به محض مشاهدة افزایش جمعیت و ایجاد گله در كانون ها، توسط عوامل اجرایی سازمان حفظ نباتات كنترل می شوند.
ملخ صحرایی Schistocerca gregaria (Forsk.) (Acrididae, Orthoptera)
كانون های دائمی این ملخ در افریقا، عربستان، هندوستان و پاكستان قرار دارد و تحت شرایط خاصی از فاز انفرادی به فاز گله ای تبدیل شده و به مناطق دیگر از جمله ایران حمله می كنند. این ملخ دامنة میزبانی وسیعی داشته و گندم و جو نیز از گیاهان میزبان آن به شمار می آید.
این ملخ در سال هایی كه حالت گله ای آن به ایران حمله كرده است تا دو نسل در سال ایجاد كرده است (بهداد،1375). درسال های اخیر شاهد حملة دسته های مهاجر این ملخ به ایران نبوده ایم. فاز انفرادی این آفت در سیستان و بلوچستان و حاشیه دریای عمان و خلیج فارس نیز وجود دارد كه در صورت مساعد بودن شرایط محیطی افزایش جمعیت داده و به زراعت های هم جوار محل زیست خود خسارت وارد می سازند (رفیعی، 1372 و غزوی و جمسی، 1373).
ملخ آسیایی Locusta migratoria L. (Acrididae, Orthoptera)
فاز انفرادی این ملخ در اكثر نقاط ایران وجود دارد و گندم و جو نیز به عنوان میزبان های این ملخ چند میزبانه ذكر شده است. اولین گزارش حمله آن به ایران در سال 1325 بوده كه از خاك روسیه به نواحی شمالی ایران حمله كرده است (بهداد، 1375 ). در سال های اخیر این ملخ خسارت های شدیدی به مزارع نیشكر و برنج خوزستان وارد نموده است. زمستان گذرانی این ملخ به صورت تخم است و در شرایط خوزستان تا 3 نسل در سال ایجاد می كند(خواجه زاده،1381) .
برخی دیگر از ملخ های بومی در ایران وجود دارند كه گندم و جو میزبان آنها ذكر شده است و در برخی
سال ها خسارت های قابل توجهی به غلات وارد می كنند. اسامی علمی مهم ترین آنها به شرح زیر می باشد:
Dociostaurus crassiusculus (Pantel) (Acrididae, Orthoptera)
Dociostaurus hauensteini Bolivar (Acrididae, Orthoptera)
Ramburiella turcomana (F.W.) (Acrididae, Orthoptera)
Calliptamus barbarus Costa (Acrididae, Orthoptera)
Calliptamus turanicus (L.) (Acrididae, Orthoptera)
Oediopoda miniata (Pall) (Acrididae, Orthoptera)
Ailopus talassinus (Acrididae, Orthoptera)
Pyrgodera armata (F.W.) (Acrididae, Orthoptera)
Tettigonia viridissma (L.) (Tettigonidae, Orthoptera)
Decticus albifrons (F) (Tettigonidae, Orthoptera)
مهم ترین ملخ های زیان آور غلات
ملخ آسیایی(Locusta migratoria )
ملخ صحرایی(Schistocerca gregaria )
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
مدیریت تلفیقی ملخ های زیان آور گندم
ــ پرندگان مخـتلف از شـكارگران عمومی ملـخ ها به شمار می آیند. لارو چند گونه از سوسك های جنس
Meloe و چند گونه از سوسك های جنس Mylabris گزارش شده اند كه از تخم ملخ ها تغذیه می كنند. زنبور
Scelio flavibabis M. از پارازیتوئید های مهم تخم ملخ ها به شمار می آید(خواجه زاده، 1381) و گونه هایی از مگس های Tachinidae نیز گزارش شده اند كه پارازیتوئید پوره ها و حشرات كامل ملخ ها هستند.
ــ ملخ مراكشی زمین های عاری از پوشش گیاهی و خاك سخت و كوبیده شده را برای تخم گذاری انتخاب
می كند و چرای بی رویة دام در مراتع باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و كوبیده شدن زمین می شود و نقاط مناسبی را برای به وجود آمدن حالت گله ای ملخ فراهم می كند (سلطانی، 1362 و غزوی، 1379). كشت زمین های لخت و بالا بردن میزان پوشش گیاهی در مناطق زیست ملخ مراكشی، در جلوگیری از افزایش جمعیت آن موثر است(غزوی، 1379).
ـــ در مدیریت تلفیقی ملخ های بومی زیان آور كشور شناسایی كانون ها و مناطق نشو و نمای این ملخ ها اهمیت فراوانی دارد. در سال 1378 عملیات دیده بانی و مبارزه با ملخ های بومی و ملخ صحرایی در سطح 118000 هكتار توسط عوامل اجرایی سازمان حفظ نباتات صورت گرفته است (سازمان حفظ نباتات، 1378).
برای كنترل شیمیایی ملخ های زیان آور، سموم فنیتروتیون ULV 96% ( 4/0- 5/0 كیلودر هكتار)، مالاتیون ULV 96% (7/0- 5/1 كیلو در هكتار)، فنیتروتیون EC 50% (1 لیتر درهكتار) و دیفلوبنزورون ULV 95% (300 میلی لیتر در هكتار) و طعمة مسموم ( لیندین WP 25% + 100 كیلو سبوس گندم ، برنج یا ذرت+ آب به اندازة مرطوب شدن) به مقدار 25-50 كیلو گرم در هكتار به محض خروج پوره ها تا زمان ظهور ملخ های كامل، مورد استفاده قرار می گیرند( سازمان حفظ نباتات، 1375).
ــ در كشورهای توسعه یافته، از عوامل بیماری زای حشرات ( قارچ ها و پروتوزوئرها) برای كنترل ملخ های زیان آور استفاده می كنند. در ایران نیز تحقیقاتی برای جداسازی، شناسایی و بررسی كارایی آزمایشگاهی این عوامل صورت گرفته است.
سن های زیان آور گندم
بیش از 10 گونه سن زیان آور غلات در ایران جمع آوری و شناسایی شده اند. در بین آنها سن گندم(Eurygaster integriceps Put.) از اهمیت اقتصادی بیشتری برخوردار است(شكل 3).
سن گندم Eurygaster integriceps Put.
(Scutelleridae, Heteroptera)
این گونه مهم ترین آفت كشاورزی كشور ما به شمار می آید. به جز مناطق خوزستان، اراضی ساحلی خلیج فارس، دریای عمان ، دریای خزر و كویرهای مركزی فلات ایران، این آفت در سایر مناطق كشور وجود دارد
(رجبی، 1379). بر اساس میانگین سطح مبارزة شیمیایی با سن گندم طی سال های 79-1375 استان های فارس، همدان، كرمانشاه، مركزی، كردستان، اصفهان، لرستان و تهران به ترتیب با 24، 7/13، 6/13، 8 ، 9/7، 1/7، 9/4 و 5/4 درصد سهم مبارزه شیمیایی با سن گندم در كشور، از مهم ترین مناطق سن خیز كشور به شمار می آیند.
سطح مبارزة شیمیایی با سن گندم در 25 سال اخیر(شكل 2) روند فزاینده ای داشته است به طوری كه این سطح از 75000 هكتار در سال 1355 به 1200000 هكتار در سال 1380 رسیده است (هیربد، 1380). تخریب مراتع و توسعة دیم زار ها خصوصآ در غرب كشور از مهم ترین دلایل گسترش مناطق انتشار و طغیان سن گندم در سال های اخیر بوده است(رجبی،1372). در سال های اخیر 40 -50 درصد سهم مبارزة شیمیایی با سن گندم در اراضی دیم استان های غربی كشور كه تخریب مراتع در آنها شدید بوده است، صورت گرفته است (بغدادچی، 1371).
سن گندم هم به صورت كمی( خسارت به برگ، خشك كردن جوانه مركزی، سفید كردن وخشك كردن سنبله ها و یا قسمتی از آنها توسط سن مادر) و هم به صورت كیفی ( سن زدگی دانه ها توسط پوره ها و سن های نسل جدید) خسارت وارد می كند. طبق یك برآورد نظری در 3 میلیون هكتار اراضی آلوده كشور، در صورت عدم مبارزه با سن گندم حدود 90 هزار تن خسارت كمی و 900 هزار تن خسارت كیفی ایجاد خواهد شد.
طبق بررسی های بهرامی(1377) هر سن مادر به طور متوسط 61 جوانه مركزی و 2/12 سنبله را در شرایط دیم خسارت می زند و سطح زیان اقتصادی آن 6/1 سن مادر در متر مربع است. در طرح جامع سن گندم كاهش محصول به ازای هر سن مادر در شرایط دیم 8/43 كیلوگرم و سطح زیان اقتصادی آن 8/1 عدد در متر مربع برآورد گردیده است(بی نام، 1377). طبق بررسی های رضابیگی(1379) هر سن مادر در مزارع آبی در شرایطی كه ترمیم خسارت صورت نگیرد، 1/3 گرم(حدود 30 كیلو گرم در هكتار) خسارت می زند و سطح زیان اقتصادی آن حدود 3 عدد در متر مربع است. نور(1381) سطح زیان اقتصادی سن مادر را در شرایط آبی 7-8 عدد در متر مربع برآورد كرده است.
حد قابل تحمل سن زدگی دانه ها 2 درصد است و دانه هایی كه بیشتر از 2 درصد دانة سن زده داشته باشند فاقد كیفیت نانوایی هسـتند. با افزودن برخی از افزودنی هـای مجاز می توان این نرم را كمی افزایـش داد(عسگریان زاده، 1377). بهرام)1377) سن زدگی دانه ها به ازای هر پوره سن 5 را در زمان برداشت گندم دیم حدود 6/0 درصد برآورد كرده و سطح زیان اقتصادی پوره ها را 3-4 پوره در متر مربع ذكر كرده است. رضابیگی(1379) سطح زیان اقتصادی پوره ها را به طور متوسط 2/8 عدد در متر مربع برآورد كرده است. این میزان در ارقام رشید و سرداری به ترتیب 3/5 و 7/6 و در ارقام فلات و گلستان كه تحمل بیشتری دارند، به ترتیب 8/11 و 6/9 عدد است. نوری(1381) سطح زیان اقتصادی پوره ها را در شرایط آبی 11-12 پوره در متر مربع برآورد كرده است.
از نظر زیست شناسی، سن گندم سرتاسر تابستان، پائیز و زمستان ( حدود 9 ماه از سال) را در پناهگاه های تابستانه و زمسـتانه آن در ارتـفـاعات، زیر بوتـــه های گــون (Astragalus spp.)، درمـــنـه ( Artemisia spp.)، كــلاه مـیر حــسنAcantholimon spp.)) و چوبك (Acanthophillum spp.) و در جنگل های بلوط غرب كشور در زیر برگ های ریزش كرده بلوط و برخی دیگر از درختان و درختچه ها به سر می برد. این سن ها دیاپوز داشته و در اوایل بهار به مزارع گندم و جو ریزش می كنند. سن گندم تنها یك نسل در سال دارد(رجبی، 1379).
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
سن گندم (Eurygaster integriceps) و نحوه خسارت آن
سن مادر(ردیف اول، سمت راست)، خسارت سن مادر( ردیف اول، سمت چپ)، جفت گیری سن مادر(ردیف دوم، سمت راست)،
تخم(ردیف دوم، سمت چپ)، پوره های سن 4 و 5 (ردیف سوم، سمت راست) و دانه های سالم و سن زده(ردیف سوم، سمت چپ)
مدیریت تلفیقی سن گندم
ــ مهم ترین عامل افزایش جمعیت و طغیان سن گندم در 25 سال اخیر، تخریب مراتع( خصوصآ در دیم زارهای كشور) و كشت گندم و جو در مراتع تخریب شده بوده است. این كار در افزایش وزن، افزایش میزان تخم ریزی و تبدیل سن های ساكن مراتع به سن های مهاجر، موثر بوده است(رجبی، 1372).
در سال های خشك و كم باران اراضی دیم كم بازده برداشت نمی شوند و یا به دلیل كمبود آب، نداشتن تجهیزات مناسب سمپاشی و اقتصادی نبودن مبارزه، كنترل شیمیایی سن گندم در آنها صورت نمی گیرد و باعث انتقال جمعیت قابل توجهی از آفت از سالی به سال دیگر می شوند. جلوگیری از كشت گندم و جو در مراتع تخریب شده و اختصاص دادن اراضی دیم كم بازده به كشت گیاهان مناسب دیگر، در كاهش جمعیت این آفت بسیار موثر است و لازم است به عنوان یك راهكار اساسی، برنامه ریزی های لازم در این خصوص صورت گیرد.
ــ سن گندم دشمنان طبیعی فراوانی دارد و در بین آنها زنبورهای پارازیتوئید تخم و مگس های پارازیتوئید سن گندم از نظر كاهش جمعیت این آفت از اهمیت بیشتری برخوردارند(شكل4).
مهم ترین دشمنان طبیعی سن های زیان آور غلات
زنبور پارازیتوئید تخم(Trissolcus grandis) (ردیف اول، سمت راست)، تخم های پارازیته شده (ردیف اول، سمت چپ)، مگس پارازیتوئید سن گندمHeliozeta helluo) ) (ردیف دوم، سمت چپ)، تخم مگس پارازیتوئید روی بدن سن (ردیف دوم، سمت راست)، سن تلف شده در اثر قارچ بیماری زا Beaveria(ردیف سوم)
مهم ترین گونه های زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم به خانوادة Scelionidae وجنس Trissolcus تعلق دارند و مهم ترین گونه های آن به شرح زیرمی باشند(رجبی، 1359):
Trissolcus grandis Thomson
Trissolcus semistriatus Nees
Trissolcus vassilievi Mayr
Trissolcus rufiventris Mayr
Trissolcus basalis Wollaston
در بین گونه های فوق T. grandis گونة غالب این زنبورها در اكثر مناطق كشور می باشد. میزان پارازیتیسم تخم توسط این زنبورها از منطقه ای به منطقة دیگر متفاوت است و در اكثر مناطق كشور این زنبورها یكی از عوامل كلیدی كاهش جمعیت سن گندم به شمار می آیند. این زنبورها بیشتر در زیر پوستك درختان میوة سردسیری زمستان گذرانی می كنند و قبل از ورود به مزارع از شهد گل های این درختان تغذیه می كنند(رجبی، 1379). جلوگیری از سمپاشی های بی رویه و ایجاد تنوع در اكوسیستم های زراعی از طریق ایجاد باغ و یا كاشت درختانی مثل بید و بادام و غیره در كنار نهر های حاشیة مزارع، روشی مناسبی برای حفظ و حمایت این زنبورها و افزایش كارایی آنها است.
كنترل بیولوژیكی سن گندم با استفاده از پرورش انبوه زنبورهای پارازیتوئید تخم طی سال های (43-1325) در ورامین و اصفهان صورت گرفته است(زمردی،1340 و زمردی، 1371). دیاپوز اجباری سن گندم و عدم امكان پرورش انبوه آن برای تكثیر زنبورها، عدم اطلاع دقیق از بیواكولوژی این زنبورها و گرایش به سمت استفاده از سموم شیمیایی به دلیل سهولت كاربرد و كم اطلاع بودن از اثرات جانبی مصرف این سموم، كنترل بیولوژیكی سن گندم با استفاده از این عوامل متوقف شد. از آن زمان تا كنون تحقیقات وسیعی در رابطه با زنبورهای پارازیتوئید سن گندم صورت گرفته است. بیواكولوژی این زنبور ها وپرورش انبوه آنها توسط صفوی(1352)، رجبی و امیرنظری(1367)، تقدسی(1370) و ایرانی پور(1375) صورت گرفته و امیرمعافی (1379) سیستم میزبان- پارازیتوئید بینT.grandis و تخم سن گندم را مطالعه كرده است. در رابطه با پرورش انبوه این زنبورها با استفاده ازتخم سن(L.) Graphosoma lineatum بررسی های در خور توجهی توسط عسگری(1374)، شاهرخی(1376) و عسگری(1380) صورت گرفته است. با استفاده از مجموع اطلاعات بدست آمده درخصوص این زنبورها، می توان پرورش انبوه و رهاسازی آنها را به عنوان یكی از روش های مبارزه در برنامة مدیریت تلفیقی سن گندم مورد استفاده قرار داد.
دستة دوم دشمنان طبیعی سن گندم كه از اهمیت زیادی برخوردارند، مگس های پارازیتوئید سن گندم هستند كه به خانواده Tachinidae تعلق دارند. این مگس ها پوره های سنین 4 و 5 و سن های بالغ را پارازیته می كنند و میزان پارازیتیسم آنها با توجه به شرایط منطقه از 2-25 درصد (در موارد استثنایی تا 40 درصد) گزارش شده است. اسامی علمی گونه های مهم مگس های پارازیتوئید سن گندم در زیر آمده است:
Heliozeta helluo F.
Phasis subcoleoptrata L.
Ectophasia crassipenis F.
Elomyia lateralis Meig.
Ectophasia oblonga Role-Desv.
در اكثر مناطق كشور H. helluo گونة غالب می باشد. در رابطه با بیواكولوژی این مگس ها بررسی های جامعی توسط امیرمعافی(1370) در منطقة كرج، عبادی و جوزیان(1379) در منطقة اصفهان و پیرهادی و رجبی(1381) در لرستان صورت گرفته است.
این مگس ها پارازیتوئید داخلی هستند و سیستم تنفسی خود را به سیستم تنفسی میزبان وصل می كنند و در شرایط آزمایشگاه نیز به سختی روی بدن سن گندم تخم ریزی می كنند و پرورش انبوه آنها در شرایط كنونی امكان پذیر نیست. حشرات كامل این مگس ها برروی گیاهان شهد داری مثل ازمك ،گشنیز، برخی دیگراز گیاهان مرتعی و علف های هرز حاشیة مزارع تغذیه می كنند و با تغذیه از این گیاهان میزان تخم ریزی آنها افزایش می یابد. بالا بردن كارایی این مگس ها از طریق ایجاد تنوع در اكوسیستم های زراعی، و حفظ و حمایت آنها از طریق جلوگیری از سمپاشی های بی رویه از مواردی است كه در برنامة مدیریت كنترل سن گندم می بایست به آنها توجه كرد.
چند جدایه از قارچ بیماری زای Beauveria bassiana Vuill. از سن گندم جداسازی شده است و بررسی هایی در رابطه با حساسیت مراحل مختلف رشدی سن گندم در برابر این قارچ توسط طلایی و همكاران( 1379) صورت گرفته است.
ــ در بسیاری از نوشته ها، كشت جو به جای گندم، زود كاشت گندم و استفاده از ارقام زودرس گندم، به عنوان یكی از روش های موثر در كاهش جمعیت و خسارت سن گندم توصیه شده است. نتایج بررسی های رضابیگی(1377) نشان داده است كه زودرسی گندم و كشت جو به جای گندم به واسطة زودرسی آن در كاهش جمعیت سن گندم چنـدان موثر نیسـت و سن گندم قادر است با ارقام جو كه در شرایط ورامین 7-10 روز زودتر می رسند خود را تطابق دهد. كاهش وزن سن های نسل جدید در مزارع جو نیز نمی تواند عامل چندان موثری در كاهش جمعیت سن گندم باشد زیرا كه با برداشت جو احتمال پرواز سن ها به مزارع گندم بسیار زیاد است و این سن ها قادر اند ضمن وارد كردن خسارت، تغذیة خود را نیز كامل كنند.
(این توضیحات صرفا جهت افزایش اطلاعات کاربران می باشد و با مطالب درون پکیج های آموزشی متفاوت است)
ــ برداشت سریع گندم یكی دیگر از روش های توصیه شده برای كاهش جمعیت و خسارت سن گندم است. طبق بررسی های رجبی(1372) سن های نسل جدید به هنگام ظهور حدود 70 میلی گرم وزن دارند و در زمان رسیدن محصول، وزن آنها به 113 میلی گرم و در زمان مهاجرت آنها به پناهگاه های زمستانه وزن آنها به 130-150
میلی گرم می رسد. از طرفی قسمت اعظم سن زدگی دانه ها توسط سن های نسل جدید ایجاد می شود و بیشترچربی ذخیره شده در بدن سن ها، حاصل تغذیة آنها در این دوره است. برداشت سریع گندم ضمن ایجاد تلفات در جمعیت پوره هایی كه در مرحلة رسیدن گندم كامل نشده اند، كاهش سن زدگی، كاهش وزن سن ها و در نتیجه تلفات بیشتر آنها در پناهگاه های زمستانه را به همراه خواهد داشت. طبق بررسی های حق شناس و همكاران(1377) در منطقة چهار محال و بختیاری، در سال های اخیر سن های نسل جدید قبل از رسیدن و برداشت محصول، به سمت پناهگاه های تابستانه پرواز می كنند. در چنین مناطقی، این روش كارایی لازم را نخواهد داشت.
برچسب ها
-
گروه بندی گیاهان باغبانی
95-05-31 21:05:53 یکشنبه
در قرنهای متمادی، گروه بندی های مختلفی توسط...
-
گروه بندی باغبانی
95-06-10 20:06:16 چهارشنبه
با استفاده از گروه بندی های ذکر شده و درنظر...